GİLLES GOUGEON, Davıd Homel, Jean-Daniel Lafond, Hüseyin Ragfar, Mustafa Ruhsıfat ve David Sherman’a, değişik şekillerde yaptıkları cömert katkıları için sonsuz minnettarım. André Patry Türkiye üzerine yazılmış birçok sayıda dökümanı ve kendi analitik bakış açısını hizmetime sundu. Montreal Üniversitesi Neo-Helenik Araştırmalar Bölümü başkanı Jacques Bouchard, başta Bizans ve Osmanlı tarihinin karanlık köşelerini aydınlatan kitapları olmak üzere, kendi şahsî kütüphanesinden birçok eseri kullanmama izin verdi.

McGill Üniversitesi İslâmî Araştırmalar Enstitüsü başkanı Dr. Üner Turgay’a, bana verdiği eşsiz cesaretten dolayı teşekkürlerimi ifade etmeliyim. McGill Öğretim ÜyeleriKulübünde öğle yemeği yerken, “Türkiye bir ülke değil, bir evren gibidir” diyerek, beni cesaretlendirmişti. İki seneyi ve birçok safhayı geçirdikten sonra, onun bu sözünün doğruluğuna şahit oldum.

Yunanistan’da, Yunan Helsinki Watch’undan Nafsika Papanikolatou ve Panayote Dimitras, insan haklarıyla ilgili birçok dökümanı istifademe sundular. Onların, Yunanistan’da Salonica Terminus kitabıma yönelik düşmanca eleştiriler karşısında verdikleri cevapları nasıl unutabilirim? Makedonya’dan İstanbul’a giderken, Kavala’da beni latif nükteleri ve güzel misafirperverliği ile Thanasis Daskalakis ağırladı. Atina’da Barbara Fields’ın hikmetli ve şakacı konuşması ruhum için bir gıda gibi besleyici oldu.

Türkiye’de, İstanbul’dan başlayıp Ankara, Konya, Erzurum, Diyarbakır, Mardin, Urfa, Isparta, Afyon ve Emirdağ’a uzanan yelpazede yardımıma koşanlara teşekkür etmek benim için memnuniyet verici olmakla beraber, bir hayli hassasiyeti zorunlu kılıyor. Bu nedenle, birçok kişiyi, tanınmaması için, ismen zikretmiyorum. Okuyucularımın, nazik dengeler üzerinde duran bu diyarlarda bana yardım eden birçok ismi zikretmekten çekinmemi anlayışla karşılayacaklarını umuyorum. İnanıyorum ki, bana yardım eden bu isimsiz topluluk, kendileriyle yaptığım saatlerce süren müzakere ve istişareler için, şükranlarımı kabul edecektir. Kitapta gerçek veya müstear isimle kendilerinden bahsettiğim kişilerin de, benimle paylaştıkları bilgelik ve zamanlarından dolayı teşşekürlerimi kabul buyuracaklarına inanıyorum.

Bilim ve Sanat Vakfı’ndan Dr. Ahmet Davutoğlu, bu kitap projem için, örnek bir meslekî ve beşerî ilgi gösterdi. İstanbul Sosyal Araştırmalar Merkezi’nden Dr. Ferhat Kentel, Türkiye’nin geçmişi, bugünü ve geleceğiyle alâkadar bilgisiyle birlikte, ülkedeki İslâmî hareketin derinlemesine analizini yapan bir dizi çalışmayı kullanımıma surdu. Fazilet Partisi İstanbul İl Başkanı Numan Kurtulmuş, Ramazan’da yağmurlu bir günde benimle kıymetli zamanını paylaştı. Prof. Zafer Toprak, Prof. Ahmet Yaşar Ocak ve Prof. Hasan Onat, bana zaman ayırma ve fikirlerini benimle paylaşma noktasında oldukça cömert davrandılar.

Sultan Abdülhamid’in bir zamanlar ikâmet ettiği Yıldız Sarayı’nın bir köşesini işgal eden İslâm Konferansı Örgütü İslâm Tarih, Sanat ve Kültürü Araştırma Merkezi (IRCICA) müdürü Halit Eren, kurumun kütüphanesini kullanmama müsaade ettiler. Aynı şekilde, Türkiye Diyanet Vakfı’nın Üsküdar’da bulunan İslâmî Araştırmalar Merkezi’nin başkanı Dr. Azmi Özcan, kurumun zengin kaynaklarına ulaşmam için, yardımlarını esirgemediler.

Yeni Yüzyıl gazetesinden Ali Bayramoğlu, Aytunç Altındal, Altınoluk’tan Ahmet Taşgetiren ve Turkish Daily News’tan Hakan Aslaneli, çağdaş Türkiye gerçeklerini benimle paylaştılar. Yeni Şafak gazetesi editörü Akif Emre’nin geniş ve keskin bakış açısını yansıtan yorumlarının yardımı olmasaydı, Türkiye’deki dinî siyasetin karmaşık yönlerini anlamam mümkün olmayacaktı.

İstanbul’da kaldığım zaman zarfında nazik ve dakik yardımlarını benden esirgemeyen Mehmet Dükkancı’ya, misafirperverliklerini gösteren Dr. Nuri ve Neziha Karaman’a ve Sıtkı Çolak’a teşekkür borçluyum. İstanbul Organizasyon’dan Ercan Balcı, Necip Fazıl Kurt, İsmail Özdoğan, Kenan Çamurcu, düşünür Ali Bulaç ile Millî Gençlik Vakfı’ndan Mustafa Şen, Türkiye’de çok hızlı değişen siyasî ve sosyal iklimi anlamamda hayli yardımcı oldular. MÜSİAD’dan Dr. Ömer Bolat ve arkadaşı Mustafa Özel, İslâmî perspektiften Türkiye ekonomisini anlamamı sağladılar.

Ankara’da, Mehmet Paçacı, Mehmed Said Rehber ve Osman Taştan ile; Konya’da Fatih Aygün, onun ailesi ve arkadaşlarıyla unutulmaz verimli saatler geçirdim.

Teşekkür listesine, beni Patrik I. Bartholomeos’la görüştürme ve kaygan zemin üzerinde duran kurumun eşsiz eserlerini kullandırma noktasındaki yardımdan dolayı, Ekümenik Patriklik Kütüphanesinden Yorgos Benlisoi’nin ismini eklemesem noksan olur.

Ve, Asuman Dağıstanlı’nın şakacı üslupla yaptığı yardımları olmasaydı, belki hâlâ uygun bir otel veya doğru otobüs durağı arıyor olacaktım.

Bu konuyu araştırmam ve kitap haline getirmem, Kanada Sanat Meclisi’nin yardımları olmadan gerçekleşemezdi. Bu çalışmanın bir kısmı daha önce La Presse gazetesinin sayfalarında değişik başlıklarla yer aldı—başka editörlerden farklı olarak, sağduyuma güvenen Marcel Desjardins’e teşekkür ediyorum. Kitabın “Rum Milleti” başlıklı onuncu bölümü, bana moral ve edebî destek veren Dion Siotis’in yazdığı Mondo Greco kitabında yayınlandı.

Kendini işine adamış azimli Fadi Dagher, kitabın indeksini çıkardı. Bu eseri süsleyen haritaları oğlum Anthony Reed’in keskin gözlerine borçluyum.* Ve, hakikî ve hayalî bir diyarda gölgeleri takip ederken yaşadığı uzun ayrılığıma eşim İngeborg’un sabırlı tahammülü olmasaydı, Anadolu Kavşağı: Gizli Türkiye’ye Yolculuk, asla yazılmayacaktı.

Birçok dostumun saatler süren tartışma, yorum ve eleştirileri bu araştırmam esnasında beni bilgilendirip aydınlatırken, sonuçta yazdığım yorumlar, değerlendirmeler, ve hepsinin ötesinde, kaçınılmaz hatalar ve ihmaller yalnızca bana aittir.

Son olarak, bu kitabı, kalem ve silahıyla tam bir mücahid olan ve sonradan Bediüzzaman Said Nursî’de karşıma çıkan faziletleri üzerinde gördüğüm Hasan Abdurrahman’a adıyorum.

—FRED A. REED