CENAB-I HAKKIN insana tevdi ettiği emanetin en mühim cüzlerinden olan “ene” yani ben duygusunun suiistimali, en geniş mânâda etrafına tahakküm etme, baskı kurma yada diğerlerini kendi hizmetinde çalıştırma şeklinde tezahür etmiştir. Elbette insanlar birbirine ihtiyaç duyacaktır. Ancak bu ilişkiler mutlaka bir adalet ve eşitlik çerçevesinde hak ve hukuk korunarak bir yardımlaşma şeklinde olmalıdır.
İlk toplumlardan itibaren insanlar fertlerin hak ve hukukunu korumak ve yardımlaşmalarını kolaylaştırmak maksadıyla devletler ve hükümetler kurmuşlardır. Meselâ ABD’nin kuruluşundaki Bağımsızlık beyannamesinde: “Bu hakları güvence altına almak için, insanlar aralarında bir hükümet oluşturur.” denilmektedir. Yani devletler ve hükümetler millet yada halk için vardır, onlara hizmet etmekle yükümlüdür. Halk yada millet kendi aralarında bir devlet oluşturur. Bazılarının yaptığı gibi bir ülke ele geçirilip kendine göre bir halk oluşturarak onları kendine ve menfaat gruplarına hizmet ettirmek değil.
İnsanlar tarihin ilk devirlerinden bu yana hürriyetlerinden nasıl vazgeçmedilerse, bir kısım insanlar yada organizasyonlar da bunları köleleştirmek ve kendine hizmet ettirmekten hiç bir zaman vazgeçmemişlerdir. Şüphesiz tarihin akışı her zaman düz bir çizgi şeklinde gitmemiştir. Ancak, insanların hürriyet talepleri hep artış yönünde bir trend izlemiştir. Teknolojinin paylaşımı, haberleşmedeki tekelciliğin kırılması ve yaygınlaşmasıyla sömürgecilerin ve diktatörlerin olağanüstü insanlar olmadığı, hatta belirli saplantıları ve zaaflarının olduğunun anlaşılması hürriyet taleplerini en üst noktalara çıkarmıştır.
Zamanın akışı içerisinde artık bir memlekete sömürge valisi atanarak yönetmek devri çok gerilerde kalmıştır. Ancak niyetler değişmemiştir. Toplumların her bir ileri adımına karşı, bir mânâda geri adım sayılsa da, sömürgeceler de yeni bir taktik geliştirmişlerdir. Bilindiği gibi sömürge valileri yerini yerli diktatörlere çoktan terk etti. Yabancılar kendisine hizmet edecek diktatörleri yerlilerin içinden seçiyordu. Bu taktik yaklaşık bir asra yakın işe yaradı. Ancak bunun da sonu geldi. Yükselen tepkiler karşı tarafın yeni bir taktiği ile cevaplanıyor. Batı yada temsilcileri şimdi “Bana hizmet edecek kişiyi artık siz seçin. Bu sizin demokratik hakkınız” diyor. Bizim gibi yaşayan, bizim gibi düşünen birisi. Tepede öyle birisi varsa, artık her şey güvendedir!
Tarihin en büyük diktatörlerini çıkaran yirminci asrın en belirgin hususiyeti ideolojilerin ve milliyetçiliğin yükselen değer olmasıydı. Yabancının elinden kırbacı güya zorla alan yerli, kırbaç aynı şekilde işlemeye devam etse de, kahraman oluyordu. Çünkü o bizden idi. Maalesef ideolojiler ve milliyetçilik sömürü, baskı ve zulmü perdelemek için kullanılmıştır. Toplumlar bu saplantılarla zulme seyirci kalmış, sömürüyü kavramakta zorlanmış, vatan-millet endişesiyle pek çok şeye katlanmıştır.
Artık bundan sonraki dönem daha demokratik dönemler olacak. Fakat önemli olan satranç tahtasındaki oyunun sonuçları. Kırbaç aynı şekilde Asya'nın sırtında işlemeye devam ediyorsa, kaynaklar yine yağmalanıyorsa, yasaklar ve ihtilaflar ile toplum kamplara ayrılıyorsa, sefalet yine diz boyu ise sadece kendimizi kandırıyoruz demektir. Halk istediğini seçebilmenin ve iktidar nimeti denilen sus payının rehavetini bir süre yaşayacaktır. Fakat ileriye götürülemeyen her adımın mevcudu muhafaza değil geriye düşüş ile sonuçlanacağını unutmamak gerekiyor.
Kötümser bir yaklaşım ama halkın eline bir şey geçtiyse mutlaka içi boşaltılmıştır. Yada elinden tekrar alınıp boşaltılarak geri verilir: darbelerle hükümetlerin içinin boşaltıldığı gibi. Şimdi artık devletlerin içinin boşaltılıp sahiplerine terk edilme sırası geldi. On beş yirmi sene sonra iyice küreselleşen dünyada “devlet de artık fazla bir şey değilmiş” diyecek devletin taliplileri.
İkinci Dünya Savaşının mağlupları birlik ve beraberlik ve demokratikleşme sayesinde geçen zaman içinde zararları asgariye indirmiş, orduları olmamasına rağmen yine de kendilerini yönetir hale gelmişlerdir. Asya için ise Birinci Dünya Savaşının tortuları hâlâ temizlenememiştir.
Belki de hatanın ekseriyeti siyasetten çok şey beklemekte. Siyasetten beklenen şey aslında kolay lokma olmamak için ideolojilerden sıyrılarak birlik ve beraberliğin sağlanmasıdır. Hataların en aza inmesi ve dış baskıların tesirinin kırılması için karar mekanizmasına mümkün olan en büyük katılımın sağlanması maksadıyla demokratikleşmenin gerçekleştirilmesidir.
