YAPMAMAMIZ LÂZIM GELEN pek çok şeyi yaparken,
Yapmamız gerekenleri yap(a)madığımız hallerimiz oluyor.
Oysa biliyoruz ki,
‘Yaptıklarımız’ kategorisine,
Yapmamız gerektiği halde,
Yapmadığımız olguların menfî sonuçları da dahildir.
Gerekçe,
Sorumluluklarımızın hafifletilmesine olanak sağlayan,
Gerekirse bir hükmü iptal dahi ettirebilen,
Güçlü bir sebep / mazeret demektir.
Gerekçelerimizi besleyen ana kaynak ise niyetlerimizdir.
Buradan yola çıkarsak;
"Müminin niyeti amelinden hayırlıdır" hadisinin araladığı imkan kapısı,
Nereden başlayıp nerede bitmektedir?
Hangi mazeretlerimiz gerekçe olarak nitelenmektedir?.
"Zarûret haramı helâl derecesine getirir."
İşte şu kaide ise, küllî değil (genellenemez).
Zarûret,
Eğer haram yoluyla olmamış ise haramı helâl etmeye sebebiyet verir.
Yoksa, sû-i ihtiyârıyla (kendi yanlış tercihiyle),
Gayr-i meşrû (dine aykırı, vicdanen kanunsuz) sebeplerle zarûret olmuş ise,
Haramı helâl edemez,
Ruhsatlı ahkâmlara medâr olamaz,
(Sorumluluğun hafifletilmesine dayanak olamaz),
Özür teşkil edemez.. (1)
Peki, yaptıklarımızın nereye kadarı gerekçedir?
Nereden sonrası aslında öyle olmadığı halde,
Hatalarımız ve zaaflarımız nedeniyle,
Kendi hakkımızda,
Olağanüstülüğe çevirdiğimiz zaruret hallerimizdir?
Mesela,
Alkollüyken kaza yapan biri,
Geçerli bir mazeret öne sürebilir mi?..
İşte,
Şu zamanda zarûret (zorunluluk) derecesine geçen ve
İnsanları mübtelâ (bağımlı) eden
Bir beliyye-i âmme (yaygın hâle gelmiş günahlar) sûretine giren
Çok umûrlar (önemli işler) vardır ki,
Sû-i ihtiyârdan (yanlış tercihlerden),
Gayr-i meşrû (dine aykırı, vicdanen kanunsuz)
Meyillerden (yönelişlerden) ve
Haram muâmelelerden (davranışlardan)
Tevellüd ettiklerinden (meydana geldiğinden),
Ruhsatlı ahkâmlara (sorumluluğun hafifletilmesine)
Medâr (dayanak) olup,
Haramı helâl etmeye medâr olamazlar.. (2)
İş dönüp dolaşıp niyet probleminde düğümlenmektedir.
Gerekçelerimizi besleyen ana kaynağın,
Niyetlerimizden oluştuğuna bakarsak,
Bir işi nasıl yaptığımızdan çok,
Neden yaptığımız önem kazanmaktadır.
Gerekçesi güçlü bir işin halis olma ihtimali her zaman yüksektir.
Velev beklendiği gibi olmasa da,
Azlar bu uğurda çok hükmündedir..
Dip Notlar:
(1). Sözler / 27. Söz / syf: 444
(2). Sözler / 27. Söz / syf: 444
© 2021 karakalem.net, Aykut Tanrıkulu
